Koliek bij het paard

Het is voor iedere paardeneigenaar een grote angst: koliek. Het is verschrikkelijk om je paard buikpijn te zien hebben. Er bestaan verschillende soorten koliek en de ernst kan varieren van ongemak tot het overlijden van het paard. Het goede nieuws is dat koliek in heel veel gevallen te voorkomen is! Pharmayc4pets helpt u koliek bij uw paard te herkennen en geeft tips om koliek te helpen voorkomen.

Wat is koliek bij het paard?

Koliek betekent buikpijn. Koliek kan verschillende oorzaken hebben. De oorzaken kunnen zowel binnen als buiten het maagdarmkanaal gelegen zijn. In dit artikel bespreken we voornamelijk ‘ware koliek’, koliek met de oorsprong in het maagdarmkanaal.

Symptomen van koliek bij het paard

De verschijnselen van koliek kunnen divers zijn en varieren van vrij mild tot heel heftig. Hoewel heftige verschijnselen in veel gevallen veroorzaakt worden door ernstige darmproblemen, kunnen bij lichte verschijnselen van koliek de veranderingen in de buik toch al aanzienlijk zijn. Wacht dus niet af en overleg bij koliekverschijnselen altijd met een dierenarts. Veel voorkomende symptomen van koliek zijn:

• Rollen.
• Kijken, slaan of bijten naar de buik.
• Gapen.
• Zweten.
• Vaak gaan liggen en weer opstaan of zich laten vallen.
• Veel liggen / op de rug liggen.
• Optrekken van de bovenlip.
• Verminderde / geen eetlust.
• Teken van onrust: schrapen met de voorbenen of zwiepen met de staart.
• Sloomheid.
• Afwijkende houding (bijvoorbeeld overmatig gestrekt).
• Dikker worden van de buik.
• Vaak kleine beetjes plassen.
• Achteruit lopen.

Soorten koliek bij het paard

We onderscheiden bij het paard verschillende soorten koliek, die meteen iets zeggen over de oorzaak. De oorzaak, behandeling en preventie van de verschillende vormen zullen apart besproken worden.

Zandkoliek

Paarden gehouden op kale weilanden of in zandpaddocks kunnen zand binnen krijgen tijdens het eten. Dit zand hoopt zich geleidelijk op in hun darmen, wat kan leiden tot koliek, vermagering, verminderde eetlust en diarree.

U kunt zelf controleren of uw paard zand heeft opgenomen door enkele mestballen gemengd met water op te hangen in een doorzichtige handschoen. Indien er zand aanwezig is, zakt dat in de vingers van de handschoen. Doe dit enkele dagen na elkaar, omdat het zand in de darm niet voortdurend wordt uitgescheiden.  

Psyllium of vlozaad helpt het zand uit de darm te verwijderen. Als uw paard risico loopt op de inname van zand of u inderdaad zand in de mest heeft ontdekt met de ‘handschoen-test’, geeft u uw paard het best een kuur met bijvoorbeeld Sectolin Sand Relief Psyllium.

Uiteraard is preventie van de opname van zand de beste methode om zandkoliek te voorkomen:

• Voorkom dat voer op de zandbodem terecht komt door de voeding aan te bieden in kuipen of een rubbermat onder het hooinet in de paddock te leggen.
• Laat uw paard niet grazen op weilanden waar het gras erg kort is: kort gras wordt vaak met wortel en al uitgetrokken, waardoor uw paard uiteraard veel zand binnen kan krijgen.
• Zorg voor een uitgebalanceerde voeding om mineralentekorten te voorkomen: soms eten paarden actief zand als ze een mineralentekort hebben.

Krampkoliek

Bij krampkoliek verkrampt de darm, wat pijn veroorzaakt. Krampkoliek kan veroorzaakt worden door plotse veranderingen in het houden van het paard, zoals bijvoorbeeld voerveranderingen, overgang van stal naar weide of andersom, veranderingen in training. Ook stress en worminfecties kunnen leiden tot darmkrampen.

Krampkoliek is in veel gevallen te voorkomen door de volgende maatregelen te nemen:

• Vermijd plotse voerveranderingen.
• Voer veranderingen in het trainingsschema rustig door.
• Voorkom stress zoveel mogelijk.
• Begeleid een verandering van stalling: zorg voor rust, geef zoveel mogelijk dezelfde voeding op dezelfde tijden, zorg voor een geleidelijke overgang van stalling naar weidegang of andersom.
• Ontworm uw paard volgens schema.
• Probiotica ondersteunen gezonde darmen en een goede vertering.

Gaskoliek

Gaskoliek kan ontstaan door een overmatige productie van gassen in de dikke darm, vaak als gevolg van onvolledige vertering van suikers in de dunne darm. Dit kan gebeuren wanneer paarden erg suikerrijk gras of teveel suikerrijk krachtvoer eten. De bacteriën in de dikke darm breken deze suikers af en veroorzaken gasvorming.

Gaskoliek kan grotendeels voorkomen worden door het nemen van de volgende maatregelen:

• Weidegang in het voorjaar rustig opvoeren.
• Plotse voerveranderingen voorkomen.
• De voeding verdelen over veel kleine porties in plaats van in één of twee keer veel te geven.
• Zorgen voor een vezelrijke voeding en vermijd teveel suikerrijk krachtvoer.
• Weidegang beperken als het gras veel suiker bevat, bijvoorbeeld bij droog en zonnig weer.

Koliek door verstoppingen in de darm

Op bepaalde plekken is de diameter van de darm van het paard plots smaller, waardoor hier eerder verstoppingen optreden. Dit gebeurt vaak na het eten van veel stro, grof hooi, vlas of andere bodembedekking.

Ook als de darminhoud indroogt, bijvoorbeeld bij een bevroren of verstopte waterbak, ontstaan eerder verstoppingen. Paarden met gebitsproblemen kauwen hun ruwvoer slecht, waardoor er grote proppen worden ingeslikt, wat het risico op een verstopping vergroot.

Koliek door verstoppingen helpen voorkomen:

• Zorg dat uw paard altijd toegang heeft tot drinkwater.
• Ben alert op het eten van stro of andere bodembedekking.
• Laat het gebit van uw paard regelmatig controleren, zeker als u merkt dat uw paard langzamer eet, voer of ‘proppen’ uit de mond laat vallen of afvalt.

Koliek door liggingsveranderingen van de darm

De darmen van het paard liggen vrij los in de buik. Er bestaat een kans dat de darmen om zichzelf heen draaien en ‘in de knoop’ raken. Hierdoor kan een deel van de darm afgekneld raken. Liggingsveranderingen moeten vrijwel altijd behandeld worden en de behandeling heeft de grootste kans van slagen in een vroeg stadium. Nog een reden om altijd te overleggen met uw dierenarts als uw paard verschijnselen van koliek vertoont.  

Wat kunt u zelf doen bij koliek?

Als u bij uw paard (milde) koliekverschijnselen opmerkt, kunt u rustig met uw paard gaan stappen. Veel gevallen van krampkoliek herstellen vanzelf door de lichaamsbeweging en als uw paard mest. Als de verschijnselen na vijftien minuten niet weg zijn of erg heftig zijn, belt u het beste uw dierenarts voor overleg.

De diagnose en behandeling van koliek

De behandeling van koliek hangt af van de soort koliek, de oorzaak en de ernst. De dierenarts zal allereerst een algemeen onderzoek uitvoeren om de klinische toestand van het paard te bepalen. De hartslag, ademhaling en temperatuur worden opgenomen, de kleur van de slijmvliezen beoordeeld en de buik beluisterd. Vervolgens zal de dierenarts een rectaal onderzoek uitvoeren om het darmkanaal van het paard te onderzoeken. Soms is het inbrengen van een neussonde, endoscopie van de maag (controle op de aanwezigheid van maagzweren), een bloedonderzoek of onderzoek van het buikvocht nodig.

Op basis van de bevindingen van dit onderzoek wordt een behandeling ingesteld of geadviseerd naar een gespecialiseerde kliniek te gaan. Bij milde koliek wordt vaak gestart met een pijnstiller en/of een darmontspannend middel. Bij de meeste koliekgevallen is een eenmalige injectie voldoende om de darmen weer normaal te laten functioneren en het paard te laten herstellen. Soms moet gas of voer uit de maag worden gehaald met behulp van een neussonde of gas uit de darm worden gelaten via een buikpunctie. Afhankelijk van de oorzaak kan een specifieke behandeling worden ingesteld: ontworming, paraffine bij een verstopping, een zandkuur bij zandkoliek en maagzuurremmers bij maagzweren. Bij liggingsveranderingen en ernstige verstoppingen is vaak een operatie in een paardenkliniek de enige kans op herstel. Helaas is ernstige koliek ook wel eens dodelijk.

Koliek komt vaak voor, maar meeste koliekgevallen zijn gelukkig met medicatie goed te behandelen. Goed management, een uitgebalanceerde vezelrijke voeding en bijtijds ontwormen kunnen veel ellende voorkomen. Pharmacy4pets helpt u graag bij het zo gezond mogelijk houden van uw paard!

Als u een vraag heeft over onze producten of over koliek bij het paard, neem dan contact met ons op.