De bijnieren van de hond

De bijnieren van de hond zijn kleine organen gelegen achter de nieren.  De functie van de bijnieren is het produceren van verschillende soorten hormonen. Zowel een teveel als een tekort aan deze hormonen kan leiden tot, twee heel verschillende, ziektes. Zowel de ziekte van Addison (een tekort aan bijnierschorshormonen) als de ziekte van Cushing (een teveel aan hormonen) heeft een flinke impact op het leven van uw hond. Gelukkig kunnen beide ziektes vaak wél met succes worden behandeld. Pharmacy4pets legt u uit hoe u deze bijnieraandoeningen kunt herkennen en ondersteunt u hond bij bijnierproblemen.

De bouw en functie van de bijnieren

Hoewel de naam anders doet vermoeden, hebben de bijnieren, behalve hun locatie in het lichaam, niets met de nieren te maken. Het zijn twee kleine boonvormige orgaantjes gelegen net binnen de ribboog, tegen de rug van uw hond. De bijnieren kunnen worden onderverdeeld in het bijniermerg en de bijnierschors. De bijnierschors bestaat uit drie lagen, waarbij in elke laag een ander hormoon wordt geproduceerd:

• Cortisol (glucocorticoïd): belangrijk voor de regulatie van de bloedsuikerspiegel, heeft invloed op slaapritme en speelt een rol in de afweer.
• Aldosteron (mineralocorticoïd): belangrijk voor de mineraal(zouten)huishouding en daarmee voor de bloeddruk.
• Androgenen en oestrogenen: geslachtshormonen.

Aandoeningen aan de bijnieren van de hond

De twee belangrijkste aandoeningen van de bijnieren zijn de ziekte van Addison, waarbij de bijnierschors onvoldoende of geen hormonen meer produceert en de ziekte (of het syndroom) van Cushing, waarbij de problemen juist door een overmaat aan glucocorticoïden worden veroorzaakt.

De ziekte van Addison bij de hond

Doordat de bijnierschors is verschrompeld, kan deze zijn hormoonproducerende functie niet meer uitoefenen. Het verschrompelen van de bijnierschors komt meestal door een ontsteking van de bijnierschors.

Symptomen van de ziekte van Addison bij de hond

De verschijnselen van de ziekte van Addison worden vaak pas in een laat stadium van de ontsteking zichtbaar. De symptomen kunnen vrij vaag (maar levensbedreigend!) zijn, waardoor de diagnose niet altijd meteen gesteld wordt.  De volgende verschijnselen kunnen worden gezien:

• Traagheid.
• Verminderde eetlust.
• Spierziekte.
• Diarree: in veel gevallen regelmatig terugkerende periodes met wisselende ontlasting.
• Overgeven.
• Shock: acuut ineenstorten, bleke slijmvliezen.

Diagnose en behandeling van de ziekte van Addison bij de hond

Bij een verdenking van de ziekte van Addison bij honden is goed lichamelijk onderzoek en bloedonderzoek erg belangrijk. Bij het algemeen bloedonderzoek vallen vaak onder meer verschuivingen in de zouten (natrium en kalium) op, maar de diagnose moet bevestigd worden met een specifiek bloedonderzoek, de ACTH-stimulatietest.

Een hond met de ziekte van Addison kan in shock raken. De belangrijkste behandeling van een hond in shock met een verdenking op de ziekte van Addison is een vochtinfuus in combinatie met een glucocorticoïd. Wanneer de shock is opgeheven en de diagnose ziekte van Addison met zekerheid is gesteld, dan dient de hond levenslang medicijnen te krijgen die het tekort aan hormonen van de bijnierschors compenseren (een glucocorticoïd, mineralocorticoïd en zout).

De ziekte van Cushing bij de hond

Bij het syndroom van Cushing produceert de bijnierschors teveel glucorticoïden. Dit wordt in 85% van de gevallen veroorzaakt door een goedaardige tumor in het hoofd (de hypofyse, die de bijnieren aanstuurt) en in 15% door een kwaadaardige tumor van de bijnier.

Symptomen van de ziekte van Cushing bij de hond

Honden met het syndroom van Cushing drinken en plassen veel en hebben erg veel honger. Ze hebben vaak een slechte vacht, een dunne huid en een dikke buik. Ook zijn er veranderingen in hun gedrag: ze hijgen vaak veel en hebben weinig energie. Teefjes worden niet meer loops. Ook kunnen honden met de ziekte van Cushing suikerziekte krijgen. Doordat hun afweer vermindert (glucocorticoïden hebben een ontstekingsremmende en afweeronderdrukkende werking), krijgen ze sneller last van blaasontsteking en ontstekingen van de huid. Een tumor van de hypofyse kan hoofdpijn geven en een bijniertumor pijn in de buik. De ziekte van Cushing komt vooral voor bij oudere honden. Honden van alle rassen kunnen Cushing krijgen, al lijkt de ziekte bij kleinere honden vaker voor te komen.

Diagnose van de ziekte van Cushing bij de hond

De vrij typische symptomen van de ziekte van Cushing plus de bevindingen bij het lichamelijk onderzoek wijzen vaak al in de richting van Cushing. Bij het algemeen bloedonderzoek worden vooral andere oorzaken voor veel drinken en plassen (zoals chronische nierziekte en suikerziekte) uitgesloten. De diagnose wordt gesteld met een driedaagse urinetest. Aan de hand van de uitslag kan vaak, maar niet altijd, ook onderscheid gemaakt worden tussen een hypofyse- of bijniertumor. Door het maken van een echo van de buik kan dit worden bevestigd. Is slechts één bijnier vergroot, dan is er sprake van een bijniertumor, zijn beide bijnieren vergroot, dan geeft dat aan dat een tumor in de hypofyse de bijnieren overmatig stimuleert tot de aanmaak van hormonen, waardoor ze in omvang toenemen.

Behandeling van de ziekte van Cushing bij de hond

Bij het grootste deel van de honden wordt de ziekte van Cushing veroorzaakt door een goedaardige tumor van de hypofyse. Als deze tumor klein is, is behandeling met medicatie mogelijk. Deze medicatie onderdrukt de productie van glucocorticoïden door de bijnieren, waardoor de symptomen afnemen. Als de tumor groot is, wordt soms aangeraden deze operatief te verwijderen, omdat hij door zijn grootte onder andere ernstige hoofdpijn kan veroorzaken. De grootte van de tumor moet bepaald worden met een CT-scan.

Als de ziekte van Cushing wordt veroorzaakt door een kwaadaardige tumor van de bijnieren wordt het gebruik van de eerder genoemde medicatie afgeraden. De tumor zal dan immers doorgroeien en mogelijk uitzaaien. Een bijniertumor kan vaak het beste geopereerd worden. Als de tumor is uitgezaaid (dit is te zien op een röntgenfoto van de longen) is een behandeling met een speciaal medicijn dat de bijnierschors en uitzaaiingen van een tumor van de bijnierschors kapot maakt, mogelijk. De prognose van de ziekte van Cushing is, mits de juiste behandeling wordt ingesteld, best goed. Wel zal de hond regelmatig gecontroleerd moeten worden en de medicatie indien nodig bijgesteld moeten worden.

Hoewel aandoeningen van de bijnieren van de hond behoorlijk ernstig zijn, kunnen ze vaak met succes worden behandeld en kan uw hond er, weliswaar met levenslange medicatie, goed mee leven.
Pharmacy4pets ondersteunt uw hond met bijnierklachten. Als u een vraag heeft over onze producten of over de bijnieraandoeningen bij de hond, neem dan contact met ons op.